Nhiều người thường nói “vô thường,” ám chỉ cuộc đời khó đoán, không thể lường trước được. Cũng giống như câu nói “sinh có hạn, tử bất kỳ,” nên sự bình an vô sự chính là nhu cầu nguyên thủy nhất, cơ bản nhất của con người, bất kể giàu nghèo hay sang hèn. Mỗi người đều cần có năng lực tối thiểu để tự bảo vệ mình. Chỉ khi có thể tồn tại và tự bảo vệ, chúng ta mới có thể tiến tới những mục tiêu xa hơn, nâng cao cơ hội chiến thắng để vươn đến đỉnh cao thành công trong cuộc sống.

Tuy nhiên, con đường đến thành công không phải lúc nào cũng thẳng tắp. Nó giống như hành trình vượt biển, nơi mà sóng gió, bão tố luôn chực chờ. Chúng ta cần giữ vững lòng tin, kiên nhẫn, và tinh thần bền bỉ. Nhẫn là sự chịu đựng, không phải để thụ động mà là để nhìn nhận rõ thời điểm, ứng xử phù hợp. Trí là sự sáng suốt trong suy nghĩ, giúp ta tìm ra cách giải quyết vấn đề, biến trở ngại thành cơ hội. Nhân là lòng bao dung, biết chia sẻ và yêu thương, giúp ta kết nối với những người xung quanh, tạo nên sức mạnh tập thể. Dũng là sự can đảm, không ngại đối mặt với khó khăn, vượt qua mọi thách thức.

Mỗi khi ta bước đi trên con đường đời, nếu có thể dung hòa những yếu tố này, ta không chỉ bảo vệ được mình mà còn vươn tới những đỉnh cao mới, biến cuộc sống trở thành một bản hùng ca đầy ý nghĩa. Như những chiếc thuyền ra khơi với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, con người khi có đủ nhẫn, trí, nhân, dũng sẽ luôn có thể đương đầu với sóng gió, không bao giờ lạc lối giữa đại dương mênh mông của cuộc đời.

Trong sách Trung Dung, Đức Khổng Tử viết: “Lời nói mà chuẩn bị trước thì không vấp ngã, việc làm tính trước thì không thất bại, tính nết có tính trước thì không sinh lầm lỗi.” Lời dạy ấy là kim chỉ nam cho mọi hành động và tư duy của con người. Bởi vậy, làm người cần có tâm, làm việc cần có thuật. Một người có tâm nghĩa là sống với lòng chân thành, lương thiện, biết suy nghĩ cho người khác và biết nhìn xa trông rộng. Làm việc có thuật tức là có phương pháp, biết cách ứng biến linh hoạt và sử dụng tri thức để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Sau đây là 4 chữ, như những khung chứa đựng tinh hoa trí tuệ của cổ nhân, giúp bạn có tâm thuật xử thế, làm cho con đường nhân sinh trở nên thuận lợi:

1. Nhẫn (忍): Nhẫn là sự chịu đựng và kiên nhẫn trước khó khăn, thử thách. Người có nhẫn sẽ biết kiềm chế cảm xúc, không nóng vội mà giữ sự bình tĩnh để giải quyết vấn đề. Nhẫn không phải là sự yếu đuối mà là một sức mạnh tiềm ẩn, giúp con người vượt qua những trở ngại bằng sự điềm tĩnh và kiên định. Như câu nói cổ: “Nhẫn một chút gió yên, sóng lặng, lùi một bước biển rộng, trời cao.”
2. Trí (智): Trí là sự thông minh, biết nhìn nhận và phân tích tình huống một cách sáng suốt. Người có trí sẽ luôn tìm ra phương án tối ưu trong mọi hoàn cảnh, và biết cách học hỏi từ những thất bại để tiến bộ. Trí không chỉ là khả năng xử lý thông tin mà còn là sự khôn ngoan trong ứng xử, biết giữ mình trước những tình huống phức tạp.
3. Nhân (仁): Nhân là lòng từ bi, biết yêu thương và chia sẻ với người khác. Lòng nhân ái không chỉ mang lại sự gắn kết trong mối quan hệ giữa người với người, mà còn là nền tảng giúp xây dựng một xã hội hài hòa. Như Đức Khổng Tử đã dạy: “Nhân giả, ái nhân” – người có nhân là người biết yêu thương con người.
4. Phòng (防):Phòng là sự đề phòng, cảnh giác trước những nguy cơ tiềm ẩn. Trong cuộc sống, luôn tồn tại những rủi ro bất ngờ, vì thế việc chuẩn bị và biết tự bảo vệ mình là điều cần thiết. Như người xưa từng nói: “Phòng hơn chữa,” việc đề phòng sẽ giúp chúng ta tránh được những hậu quả đáng tiếc và sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống.

Khi vận dụng nhuần nhuyễn 6 chữ này vào cuộc sống, bạn sẽ đạt được sự hài hòa trong tâm trí, khéo léo trong cách đối nhân xử thế và đạt đến cảnh giới cao của sự thành công. Mỗi chữ như một bậc thang đưa con người lên tầm cao mới, giúp cuộc sống trở nên phong phú và trọn vẹn hơn.

Thứ nhất là nhẫn.

“Hữu dung phương vĩ đại, nhẫn giả vô địch.” Người dung nạp chữ nhẫn sẽ trở nên bất bại. Nhẫn không phải là sự yếu đuối hay cam chịu, mà là sức mạnh của sự kiên trì và sự tỉnh táo vượt qua những thử thách của cuộc sống. Nhẫn là hành vi của người mạnh, là phương thức của người thành công và là sách lược của người chiến thắng. Nó là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa của thành công và sự thấu hiểu trong mối quan hệ với người khác.

Trong cuộc sống và công việc, chữ nhẫn mang đến cơ hội. Khi biết kiên nhẫn trước những khó khăn, bạn có thể giữ cho mình một tâm thế ổn định, không bị dao động bởi những thử thách trước mắt. Nhẫn còn là một loại trí tuệ tuyệt vời, giúp ta hiểu rõ rằng mọi thành công lớn đều cần thời gian và sự kiên trì. Một chữ nhẫn có thể sinh ra trăm chữ dũng. Nhẫn nhịn được cái bực nhỏ sẽ mưu việc lớn, không nhẫn được việc nhỏ thì tất sẽ hỏng việc lớn. Việc nhẫn nhịn trong những tình huống khó chịu hay những bất công nhỏ nhặt chính là một biểu hiện của sự thông minh và bản lĩnh cao độ.

Trong Luận Ngữ, Khổng Tử bàn nhiều về nhẫn. Ông dặn rằng: “Việc nhỏ không nhẫn được thì làm hỏng việc lớn.” Câu này nhắc nhở chúng ta rằng, trong cuộc sống, những hành động nhỏ đôi khi lại mang lại hậu quả lớn. Bậc quân tử không tranh đấu, không rạch ròi với người thân. Một khi phẫn nộ, quên mất bản thân mà liên lụy đến người thân, há chẳng đáng hổ thẹn sao? Đây đều là những hàm nghĩa của chữ nhẫn.

Nhẫn cũng là sự khôn ngoan trong việc quản lý cảm xúc cá nhân. Khi đối mặt với những xung đột hay khó khăn, một người biết nhẫn sẽ không để cơn giận dữ chi phối hành động, mà luôn duy trì được sự điềm tĩnh, biết nhường nhịn để giữ cho mình và mọi người xung quanh được bình yên. Bởi thế, nhẫn không chỉ là sự chịu đựng, mà còn là nghệ thuật sống, là cách để ta đạt được sự cân bằng trong mọi mối quan hệ và tạo dựng thành công lâu dài.

Lão Tử giảng rằng một hàm nghĩa khác của nhẫn là vô vi, không tranh. Ông nói: “Thiên đạo không tranh mà được; người không tranh mà thắng.” Đây là một triết lý sâu sắc về việc hòa hợp với tự nhiên, theo lẽ vô vi, tức là hành động mà không gượng ép, không cưỡng cầu. Nhẫn nhịn trong cách nhìn của Lão Tử là phù hợp với tự nhiên, không tranh đấu mà vẫn chiến thắng, không lên tiếng mà có người ứng theo. Điều này thể hiện một tinh thần điềm tĩnh, bình lặng trước những biến đổi của cuộc sống. Nhẫn nhịn có thể làm cho những chuyện xấu tự nhiên biến mất, tự hối lỗi thì tai họa sẽ tự xa rời, như thể mọi sự đều tự nhiên đi vào quỹ đạo của nó mà không cần đến sự can thiệp mạnh mẽ hay cưỡng cầu.

Thứ hai là chữ trí

Trí có nghĩa là người có ý thức linh mẫn. Hiểu được ta, biết được người, định được việc, thấy được chỗ cao xa. Tránh được chỗ nguy hại luôn nắm vững cơ hành động.

Trí ở đây có ý nói là người có đầu óc thông minh biết việc xét việc rõ ràng minh bạch, chớ không phải là người có mưu mô thủ đoạn xảo quyệt hại người.

Mỗi người khi sinh ra đời có một tính nết khác nhau, trình độ nhận biết cũng khác nhau, có người thông minh tột đỉnh, có người trung bình, có người ngu ngơ chậm hiểu… đó là bản tánh trời cho, ngoài khả năng thiên phú ra, con người nhờ vào học tập để hiểu biết thêm và kinh nghiệm đời từng trải sẽ cho ta thêm trí óc linh mẫn lanh lẹ.

Cổ nhân ta xưa có nói:

Biết Người, Biết Ta trăm trận trăm thắng.

Thứ ba là chữ nhân

Thời nào cũng vậy, chữ nhân luôn đặt lên hàng đầu, là quan trọng hơn cả, nó đã là bao quát, là đạo làm người. Dù thời xưa hay thời nay chữ nhân đó vẫn thể hiện trong cách sống, lối sống của mỗi con người. Cách đôi nhân xử thế, tấm lòng của người giữa đời thường, cũng như vai trò trách nhiệm của mỗi cá nhân trong xã hội. Chữ nhân trong mõi người không chỉ là một tấm lòng, tấm lòng yêu thương con người, quê hương đất nước mà còn biết gắn cái riêng của mình vào cái chung của xã hội hiện tại, với sự ràng buộc giữa người với người, bằng những mối liên quan gắn kết. Người xưa cho rằng chữ nhân 仁 thể hiện qua nhiều luân thường đạo lý: Vua – tôi, cha – con, vợ – chồng, anh – em bằng hữu… Nam thì Tam cang ngũ thường ( Tam cang : ba mối quan hệ giữa vua – tôi, cha- con, vợ – chồng . Ngũ thường : Chính là năm yếu tố để  trở thành nhân cách một con người: Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín ). Điều đó thể hiện rõ nét trong tư tưởng nho giáo với mối quan hệ giữa vua – tôi thế nào, cha – con ra sao… Cũng như chữ trung     luôn đặt trên chữ hiếu.  Quân bảo thần tử , thần bất tử bất trung ( Vua bảo bề tôi chết, bề tôi không chết là không trung ). Đó thể hiện cái suy nghĩ của chế độ phong kiến quân chủ tập quyền. Nhưng suy nghĩ đó ngày nay đã không còn phù hợp, một cá nhân trong cuộc sống đất nước thì cần phải suy nghĩ gì trước vận mệnh chung của dân tộc, tất nhiên là phải vì lợi ích chung, cái lợi của nhân dân, của dân tộc chứ không phải vì một lợi ích riêng của cá nhân nào.

Thứ tư là chữ phòng

“Đề phòng giả đô thị lậu độc tối thiểu bích nhật.” Kẻ mạnh thực sự là những người có ít sơ hở nhất, không chỉ trong hành động mà còn trong tư duy.

Trong cuộc sống, ngoài những tai họa thiên nhiên như mưa to, bão lớn, lũ lụt, và động đất, con người còn phải đối mặt với “nhân họa,” được biểu hiện qua những hành vi xấu như trộm cắp, cướp bóc, chiến tranh, và tàn sát. Sự tồn tại của con người trong thế gian đôi khi phải trải qua nhiều thử thách, khi mà suốt một phần tư đến một phần ba thời gian, chúng ta phải đối mặt với các tai họa lớn nhỏ. Thế nhưng, nhiều người đã rèn luyện cho mình tính ung dung, bình thản, để có thể đối phó một cách hiệu quả với những khó khăn và thách thức.

Người xưa từng nói: “Dự bị hơn phòng bị,” hoặc “Đừng để nước đến chân mới nhảy,” để nhắc nhở chúng ta rằng cần phải học cách cảnh giác và chuẩn bị trước khi tai họa xảy ra. Đó không chỉ là sự chuẩn bị về mặt vật chất, mà còn là sự chuẩn bị tinh thần. Hơn nữa, trong những tình huống khó khăn, việc biết lách qua, đi đường vòng, và ứng phó sao cho tổn hại được giảm xuống mức thấp nhất cũng rất quan trọng.

Một câu nói nổi tiếng của người xưa còn nhấn mạnh rằng: “Đề phòng con người còn khó hơn đề phòng nước lũ.” Điều này không chỉ phản ánh sự phức tạp trong mối quan hệ giữa người với người mà còn chỉ ra rằng đôi khi, chính con người mới là nguồn gốc của những tai họa không lường trước được. Bởi vậy mới có câu: “Tâm hại người không nên có, nhưng tâm phòng người phải có.”

Trong cuộc sống, sự cẩn trọng và khả năng nhìn xa trông rộng là yếu tố cần thiết giúp chúng ta tồn tại và phát triển. Nếu không có sự phòng bị, chúng ta sẽ dễ dàng trở thành nạn nhân của những bất trắc mà cuộc đời mang lại. Hãy luôn nhớ rằng, một tâm hồn phòng ngừa không chỉ giúp ta tránh được những cạm bẫy, mà còn tạo ra một cuộc sống bình an và ý nghĩa hơn.

Nhưng muốn phòng người cũng cần phải phòng chính mình, bởi trong mỗi người đều có những bản ngã riêng. Nếu như không tự kiềm chế và phòng bị, thì chưa kể đến việc người khác gây hại cho mình, mà chính mình cũng đã gây hại cho bản thân trước rồi. Đặc biệt, điều dễ mang lại họa cho con người nhất chính là cái miệng. Người thông minh nhờ tu dưỡng và có được cái miệng phú quý. Bậc thầy Quỷ Cốc Tử từng nói: “Miệng giống như chiếc ống đựng tiền; miệng phú quý thì phúc khí tự đến.” Lời nói như hoa thì phú quý, cả lợi lộc từ nhân gian. Giảng về khẩu ở phòng ý, ý nghĩa là dữ liệu phải kín. Ý niệm đề phòng và chặt chẽ, miệng là cửa của tâm. Nếu không kiểm soát được những điều nói ra từ miệng mình, thì sẽ để lộ rất nhiều điều cơ mật.

Ý nghĩ là đôi chân của tâm; nếu đề phòng ý nghĩ không nghiêm, thì nó sẽ đi theo con đường tà ác. Trước hết, việc quản lý các nhiệm vụ của mình thật tốt; sau đó, trong mọi việc cũng phải hết sức cẩn trọng. Binh pháp Tôn Tử viết: “Không thể thắng được thì phải lo phòng thủ; có thể thắng được thì tấn công.” Phòng thủ là lúc binh lực chưa đủ, tấn công là lúc binh lực đã đủ. Người khéo phòng thủ giấu kín tiềm lực xuống chín tầng đất, người giỏi tấn công triển khai binh lực như chín tầng trời giáng xuống. Có thể vừa bảo toàn lực lượng lại giành thắng lợi hoàn toàn.